Het lot van de abrikoos

Je zal maar een abrikoos zijn. Of nog erger: iemand die een abrikoos eet. De abrikoos zal het niet weten, de eter waarschijnlijk ook niet, maar als je het eenmaal weet kan je het niet anders zien. Want de abrikoos is een metafoor.

Allereerst: wat is een metafoor? Het woord 'metafoor' komt van het Griekse 'metaphora', wat zoveel betekent als 'overdracht van betekenis'. Er is bij een metafoor dus sprake van een impliciete vergelijking. Zoals bij bovengenoemde abrikoos.

Wanneer gebruik je een metafoor?

Bij een metafoor laat je ruimte voor interpretatie aan de lezer. Meer dan bijvoorbeeld bij een vergelijking, die weinig van de verbeelding vraagt. Zeg je, 'hij is zo lang als een giraffe' dan heb je  niet veel fantasie nodig: deze vent is láng. Zeg je: 'die giraffe heeft zijn kop weer eens gestoten toen hij binnenkwam' dan vraagt dat iets meer van je verbeeldingskracht. 'Waarom heeft hij zich gestoten toen hij binnenkwam? Oh, hij is lang!' En dan mag je er zelf ook bij bedenken dat het zich waarschijnlijk tegen de deurstijl was, aangezien hij binnen kwam toen hij zijn hoofd stootte.

De vrucht als metafoor

Waarschijnlijk heeft de appel in onze geschiedenis het meeste last van metaforisch gebruik. De appel wordt vaak gebruikt in de betekenis van 'verboden vrucht'. Adam en Eva mochten in het Paradijs niet eten van de vruchten van de Boom der Kennis. De slang (zei daar iemand 'metafoor voor het kwaad?') verleidde Eva, die op haar beurt Adam aanzette tot het nemen van een hap van de vruchten die hen verboden waren te eten. In de achttiende eeuw werd 'verboden vrucht' dan ook gemeengoed als metafoor voor iets dat niet geoorloofd maar verleidelijk is, en had met name betrekking op onkuisheid en overspel. Op twee punten mijns inziens overigens niet terecht. Eva 'verleidt' slechts haar eigen partner, er is geen sprake van overspel. En ten tweede: nergens in het boek Genesis staat expliciet dat het om een appel gaat. Waarschijnlijk is het een vrije vertaling van het woord 'vrucht'. Wel eens appelbomen in een oase gezien? Nou dan.

Een granaatappel komt er wat beter van af. De granaatappel symboliseert dankzij de ronde vorm die een enorm aantal pitten bevat eenheid en diversiteit, en is daarmee een goede metafoor voor leven van de mensheid. We zijn immers allemaal uniek en tegelijk allen mens. Overigens worden granaatappels ook gebruikt om te verleiden (zoals Hades deed met Persephone in de Griekse mythologie) en staan ze voor vrouwelijke borsten (zoals in de ongecensureerde versie van de vertellingen van Duizend-en-een-nacht). Bananen behoeven waarschijnlijk geen uitleg, het velletje van de perzik is ook wel duidelijk, al zijn beide voorbeelden wat eenduidiger in hun metaforische betekenis. Wat maakt dat je je gaat afvragen wat wij met vruchten en overdrachtelijke betekenissen in een specifiek thema hebben...

Net zoals bepaalde emoijs in WhatsApp zijn niet alle fruitsoorten onschuldig in ons dagelijkse taalgebruik. Het kan dus geen kwaad je goed te bedenken wat je precies zegt als je een vrucht gebruikt in je woordkeuze. Op die manier voorkom je een hoop ellende - of gegniffel. Realiseer je dus goed wat je zegt met 'een zachte abrikoos is niet te versmaden' en bedenk je wellicht een keer voordat je het er achteloos uitflapt.

Geen flater slaan door het per abuis gebruiken van een metafoor? Met een tekstschrijver van Schrijversplaza sla je de plank nooit mis.